Dekret Gracjana ze zbiorów BU KUL Causa X

  Discordantium Canonum Concordia, zwany potocznie Dekretem Gracjana, jest pierwszym zaakceptowanym przez Kościół zbiorem prawa kanonicznego. Tekst powstał w Bolonii około 1150 r. Autorstwo przypisywane jest mnichowi z zakonu Kamedułów o imieniu Gracjan.

  Egzemplarz przechowywany w BU KUL powstał w drugiej połowie XIII wieku, w środowisku paryskim. Ozdobiony został 38 miniaturami figuralnymi, które ilustrują tzw. causae, fikcyjne sytuacje wymyślone przez autora, będące podstawą do prawniczych analiz. Poniżej - miniatura Causa X.

Tłumaczenie:
Pewien świecki człowiek szukał [sposobów] oddzielenia od uregulowań diecezjalnych bazyliki przez siebie ufundowanej. Biskup utrzymywał, że kościół z całym mieniem swoim należy do jego dyspozycji. W końcu zwyciężył przemocą biskup, z wojskiem złożonym z parafian. Uzurpował sobie należności kościoła, jako mu należne.

 Dekret Gracjana, rękopis z końca XIII w.

  Quidam laicus basilicam a se factam a diocesiana lege segregare querit; episcopus ecclesiam cum omni dote sua ad suam dispositionem pertinere contendit; tandem evincit episcopus, per parrochias militibus comitatus crudeliter desevit; que ecclesiarum sunt tamquam sibi debita usurpare contendit.

 

 Dekret Gracjana, rękopis z końca XIII w.

Jedna ze stronic rękopisu dzieła Discordantium Canonum Concordia (tzw. Dekret Gracjana), koniec XIII w.
Ze zbiorów BU KUL

Komentarz:
  W czasach, gdy wiele kościołów budowanych było jako fundacja ludzi świeckich – bogaczy, bądź gildii parafialnych – inwestycja taka traktowana była często jako korzystna lokata kapitału na życie doczesne i wieczne. Fundator kościoła (a z aktem fundacji wiązało się także jego pełne wyposażenie i obowiązek utrzymania) uważał się w pewnym sensie za współwłaściciela i rościł sobie prawo do decyzji personalnych, a zwłaszcza do rozporządzania majątkiem kościoła (np. w razie potrzeby mógł uzyskać pożyczkę, bądź zastawić sprzęt kościelny w celu uzyskania gotówki na własne potrzeby). Kłóciło się to w oczywisty sposób z jurysdykcją biskupa – ordynariusza, roszczącego sobie prawo również i do własności kościelnej. Miniatura ukazuje po prawej grupę biskupów, wjeżdżających na koniach i gestem błogosławieństwa przejmujących kościół. Po lewej przedstawiono papieża, biskupa i mnicha. Obaj zwierzchnicy kościelni trzymają w rękach księgi, które możemy prawdopodobnie interpretować jako kodeksy prawa kanonicznego.

Arkadiusz Adamczuk

Autor: Jan Wasilewski
Ostatnia aktualizacja: 14.05.2008, godz. 21:55 - Jan Wasilewski